Kəlbəcərə qayıdırıq Kəlbəcərə qayıdırıq

Xocalı sızlar içimdə,
Gedənim yox, gələnim yox.
Kəlbəcər gəlin biçimdə,
Elçisinə gələnim yox .
Bu şeirin müəllifi şair Arif Qədimovdur. Arif müəllim bu şeirdə Kəlbəcəri gəlin verib, onu bir qıza gəlinə bənzədib. Kəlbəcər rayonu Qarabağın dilbər güşulərindən biridir. “ Kəlbəcər” sözünün mənşəyi qədim türk dilindən götürülüb ilkin forması Kevliçerdir. Kevli – “çayın üstü “, çer/ car “qala” mənasını verir yəni çay üstündə qala deməkdir. Yaşayış məntəqəsinin yerləşdiyi qayada Tərtərçay çayı boyunca cərgə ilə düzülmüş qədim süni mağaralar mövcuddur. Kəlbəcərdəki oronomik toponimlərin hammısı türk mənşəlidir. Bir sıra qədim türk tayfalarının adı bu gün də bu toponimlərdə yaşayır. Kəlbəcər ən qədim insan məskənlərindən biridir. Burada mağaralarda aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılan ibtidai insanların əmək alətləri və qaya rəsmləri buna sübutdur. Kəlbəcərdə “ Türk qəbristanlığı” adı ilə tanınan bir neçə qədim məzarlıq var. Bunların ən böyüyü Alıbəyli, Kəlbəcər, Zar kəndlərinin ərazisindədir.
Kəlbəcər 8 avqust 1930 – cu ildə inzibati rayon statusu almışdır. Kəlbəcərdə zəngin qızıl yataqları var. Kəlbəcərin İstisuyu bir zamanlar bütün xəstələrin şəfa tapdığı sanatoriya idi. 1993 – cü il aprel ayının 2 – də Erməni silahlı qüvvələri Kəlbəcər rayonunu işğal etmişdir.
Son vaxtlar hər kəsin dilindən bir avaz gəlir Zəngilana, Qubadlıya, Cəbrayıla, Füzuliyə, Şuşaya, Kəlbəcərə , Laçına, Ağdama və digər torpaqlarımıza qayıdırıq. Noyabr ayının 10 – da Rusiya prezidenti Vladimir Putin, Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycan Respublikasının prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin birlikdə imzaladığı kapitullasiya bəyannaməsində Kəlbəcər noyabrın 15 ində Azərbaycana qaytarılmalı idi. Hətta buna görədə anlaşmada qeyd edildiyi kimi Rusiya sülhməramlılarıda Qarabağa göndərilmişdir. Dünən Prezidentin köməkçisi Hikmət Hacıyev qeyd etdiki Erməni tərəfi Kəlbəcəri geri qaytarmaq üçün əlavə 10 gün vaxt istəyib. Səbəb isə onların İrəvana getdiyi yolun dar olmasıdır. Biz öz humanistliyimizi onlara göstərərək onlara 10 gündə əlavə vaxt veririk. Bu sözləri dünən keçirilən brifinqdə Hikmət Hacıyev deyib.
Bəli biz humanist xalqıq humanistlik edib düşmənlərimizə bu vaxtı veririk. Demirəm çıxıb getsinlər, deyirəm ki 10 gün sonra rədd olsunlar torpaqlarımızdan. Amma Ermənilər unutmasınlar ki, bizim onlar üçün yaratdığımız bu humanist atdımı onlar bizə yaratmamışdılar. Kəlbəcərin qışı çox sərt olur. 1993 – cü il aprelin 2 – də Erməni silahlı qüvvələri Azərbaycan silahlı qüvvələlərinin adından Kəlbəcərlilərə səslənərək: Bura ermənilərin hücum etdiyini, itkinin olmaması üçün onları evlərini tərk etmələrini və onları aparmağa gələn helikopterə minmələrini tələb edirdilər. Həmin soyuq qış ayında. Ayaqyalın Kəlbəcərin küçələribnə axışan Kəlbəcər camaatı qorxu içində idi. Onları nəyin gözlədiyini bilmirdilər. Göyə açılan atəş nəticəsində hərə bir tərəfə qaçdı kimisi helikopterə minərək, kimisi soyuq bumbuz Tərtərçay çayını ayaqyalın, başı açıq keçərək, kimisi isə Qamış dağına tərəf qaçıb canlarını qurtardılar. Qaça bilməyənlər isə Ermənilər tərəfindən mühasirəyə alınaraq ya gülləndi, yada əsir götürüldü. Bəli bizim onlara tanıdığımız bu əlverişli şansı onlar Kəlbəcərlilələrə yaratmamışdılar. Lakin bizim onlardan bir fərqimiz var idi o gün evini tərk edən hər bir Kəlbəcərli evinin açarlarını götürüb nə zamansa bu yerlərə birdə qayıdacağlarına ümid edirdilər. Amma Erməni dığaları Kəlbəcəri boşaldan zaman nəinki unitazlarını, şiferlərini, əkdikləri ağacları, heyvanlarını özləri ilə aparır. Apara bilmədiklərini isə ya məhv edir yada yandırırdılar. Onlar hətta özlərinki imiş kimi arsız – arsız Kəlbəcərin topağından götürür, meşələrindəki ağacları isə kəsirdilər. Hətta qəribəsi ondadır ki, ölmüş insanlarınında nəşini ordan çıxarıb özləri ilə getdikləri yerə aparırdılar. Bunun isə bircə səbəbi var onlar bilirlər ki, bir daha bu torpağlara qayıda bilməyəcəklər. Onlar bunu çox gözəl başa düşürlər. Ona görədə hər şeyi məhv edib rədd olub gedirlər.
Biz öz əzəli torpağımız olan Kəlbəcərə qayıdırıq.... 28 il dözüb gözləmişik 10 gündə gözləyərik. Əsas odur ki, öz torpağlarımıza qayıdırıq. Çünki Qarabağ Azərbaycandır!!!!! .
Ənvər Məmmədov.