Vətəndaşların müraciətləri sahəsində mövcud vəziyyət və perspektivlərin müzakirə olunması məqsədi ilə 06.08.20019-cu ildə Beynalxalq Mətbuat Mərkəzində dəyirmi masa keçirildi.
Qeyd edək ki, təqdim olunan Hesabat “Hüquq və inkişaf” İctimai Birliyin “LD Konsaltinq” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti ilə birgə Qara Dəniz Regonial Əməkdaşlıq Təşkilatının (Germen Marşall Fondunun layihəsi) dəstəyi ilə həyata keçirmişdi “Vətənlaşların müraciətlərinə baxılması sahəsində dövlət orqanlarının hesabatlığının artırılması və bu sahədə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsinə dəstək” layihəsi çərçivəsində hazırlanmışdır
Hafiz Həsənov hesabatın giriş hissəsini ümumi problemin qoyuluşu ilə başladı. Qeyd etdi ki:
Monitorinqin məqsədi müraciətlər sahəsində mövcud hüquqi bazanı, müraciətlərə baxılması işinin qanunvericiliyin tələblərinə uyğun qurulması, müraciətlərə baxılması proseslərində şəffaflığın və hesabatlılığın təmin olunmasını dəyərləndirmək olmuşdur.
Monitorinqlər 4 dövlət qurumu üzrə - Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiyəsi Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi, Səhiyyə Nazirliyi və Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyesteri Xidməti tərəfindən müraciətlərə baxılası və vətəndaşlar qəbulu, mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarında vətəndaşların müraciətləri və qəbulu üzrə məlumatların açıqlığı, Çağrı Mərkəzləri/Qaynar Xətlərin fəaliyyətinəə dair məsələri əhatə etmişdir.
Bununlarla yanaşı, müraciətlər sahəsində qanunvericiliyin ümumi təhlili aparılmış, elektron (intenet) mediada vətəndaşların müraciətləri, o cümlədən mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarının rəhbərlərinin qəbulları ilə bağlı dərc edilmiş materiallar təhlil edilmiş, habelə sosial hüquqlarının həyata keçirilməsi və bərpası ilə bağlı həssas əhali qrupuna aid bir sıra şəxslərlə şifahi intervyular aparılmışdır.
Monitoriq üzrə əldə edilmiş məlumatlar müraciətlər sahəsində mövcud vəziyyətin ümumi dəyərləndirilməsinə imkan vermiş və müraciətlər üzrə qanunvericilik, yazılı və şifahi müraciətlər, qəbulu, Çağrı Mərkəz/Qaynar Xətt xidməti, habelə vətəndaşların müraciətləri haqqında qanunvericiliyin pozulması görə məsuliyyət məsələlərinə dair dəyərləndirmələr üzrə indiki Hesbat hazırlanmışdır.
Hesabatda bu dəyərləndirmələrlə yanaşı müraciətlər üzrə mövcud təcrübəni inkişafına və qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsinə yönəlik Tövsiyələr də yer almışdır.
Hesab edirik ki, bu Hesabat müraciətlərin baxılması proseslərinə ictimai nəzarət xarakteri danışmaqala müraciətlət sahəsində çətinliklərin aradan qaldırılması, bu sahədə şəffaflığın və hesabatlılığın təmin olunmasına yardım göstərəcək.
Ümid edirik ki, Hesabat həm də müraciətlət sahəsində təcrübənin və qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi öz töhfəsini verəcək.
Müraciət hüququ əsas hüquqlardan biri kimi Konstitusiyanın 57-ci maddəsində nəzərdə tutulmuşdur. Burada göstərilir ki, vətəndaşlar dövlət orqanlarına şəxsən müraciət etmək, habelə fərdi və kollektiv yazılı müraciətlər göndərmək hüququ vardır və hər bir müraciətə qanunla müəyyən edilmiş qaydada və müddətlərdə yazılı cavab verilməlidir.
Həmçinin, Konsitusiyanın 60-cı maddəsi ilə müraciət hüququnun digər hüquqlar kimi inzibati qaydada və məhkəmədə müdafiyəsi hüquqi təminat verilir. Bu maddəyə görə,hər kəsin inzibati icraat və məhkəmə prosesində dinləmək, dövlət orqanlarının, siyasi partiyaların, hüquqi şəxslərin, bələdiyyələrin və vəzifəli şəxslərin hərəkətlərindən və hərəkətsizliyindən inzibati qaydada və məhkəməyə şikayət vermək hüquqları vardır. Bu maddə ilə habelə, müraciət hüququnun müdafiyəsi üzrə hərkəsin işinə qərərsiz yanaşılmasına, inzibati icraat və məhkəmə prosesində ağlabatan müddətdə baxılmasına konstitusion təminat verilir.
Bunlarla yanaşı, Konstitusiyanın 71-ci maddəsi digər hüquqlar kimi müraciət hüququnun gözlənilməsini və qorumasının qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanları vəzifəsi kimi müəyyən etmişdir. Burada həmçinin, “Hüquq və azadlıqların həyata keçirilməsinin heç kəs tərəfindən məhdudlaşdıra bilməməsi” qadağası qoyulmuşdur.
Müraciət hüququnun həyata keçirilməsi müvafiq qanunvercilik aktları ilə nizama salınır.
Bu sırada başlıca qanunvericilik aktı “vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanundur. Bu qanunda müraciətlərin verilməsi və baxılması üzrə prinsiplər, müraciətlər verilə biləcək məsələlərin və müraciətlərin verilə bilən subyeklərin dairəsi, müraciətlərin növləri və formaları, müraciətlərin verilməsi və baxılması üzrə qaydalar,müraciətlərə baxılması üzrə hesabatlıq və.s kimi məsələlər təsbit olunur.
Müraciətlər sahəsində ictimai münasibətləri tənzimləyən qanunvericilik aktlarından biri də “Vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını pozan qərar və hərəkətlərdən(hərəkətsizlikdən) məhkəməyə şikayət edilməsi haqqında” qanundur. Qanun dövlət orqanlarının və yerli özünü idarə orqanlarının, müəssisələrin, idarələrin və təşkilatların, ictimai birliklərin vəzifəli şəxsləri qərar və hərəkətləri (hərəkətsizliyi) nəticəsində hüquqların müdafiyəsi və bərpası ilə bağlı məhkəməyə müraciət məsələlərini təmzinləyit.
Bu qanunlarla yanaşı məhkəmələrlə müraciətlər sahəsində münasibətlər müraciətlərin xarakterinə uyğun olaraq müvafiq prosessual qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir.
Müraciətlər sahəsində ictimai münasibətləri tənzimləyən qeyd edilən qanunlarla yanaşı bir sıra normativ-hüquqi aktlar da qəbul edilmişdir.
Bu normativ hüquqi aktlara Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanları ilə təsdiq edilmiş “Dövlət və bələdiyyə orqanlarında, dövlət və ya bələdiyyə mülkiyyətində olan və ya paylarının (səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə və ya bələdiyyəyə məxsus olan hüquqi şəxslərdə və büdcə təşkilatlarından vətəndaşların müraciətləti ilə bağlı kargüzarlığın aparılması qaydası”, “Dövlət orqanlarında, dövlət mülkiyyətində olan və paylarının(səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə məxsus olan hüquqi şəxslərdə və büdcə təşkilatlarında vətəndaşların müraciətləri ilə bağlı kargüzarlığın aparılmasına nəzarətin həyata keçirilməsi Qaydası”, “ Dövlət orqanlarında (qurumlarında) daxili idarəetmə proseslərinin elektrolaşdırılması tədbirləri haqqında”, “Yerli icra hakimiyyəti orqanlarında vətəndaşların müraciətləri üzrə vahid elektron informasiya sistemindən istifadə qaydası”, habelə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarları ilə təsdiq edilmiş “Dövlət orqanlarında çağrı mərkəzlərinin fəaliyyətinin edilməsi, qəbulu, qeydiyyatı və cavablandırılması qaydası” daxildir.
Bunlarla yanaşı Azərbaycan Respublika Prezidentinin Fərmaları ilə təsdiq edilmiş “Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının nümunəvi Əsasnaməsi” və “Yerli icra hakimiyyəti orqanları haqqında Əsasnamə” , habelə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının rayon, şəhər, şəhərlərdə rayon icra hakimiyyəti başçılarının aparatlarında sənədlərlə iş barədə Təlimat” da bu sənədlər sırasına daxildir.
Bunlardan əlavə mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən müraciətlə baxılması ilə bağlı müvafiq təlimatlar və qaydalar qəbul edilmişdir.
Beləliklə, müraciətlər sahəsində qanunvericilik akları üzrə araşdırmalar belə bir nəticəyə gəlməyə imkan verir ki, bu sahədə xeyli normativ-hüquqi aktlar qəbul edilmiş və bu normativ-hüquqi aktlar müraciətlər üzrə qanunvericilik sistemini ümumən təmin edir.
Bununla belə, bu normativ-hüquqi aktlar üzrə aparılan ümumi təhlilləi göstərir ki, müraciətlər sahəsində daha təkmil qanunvericiliyin formalaşdırılması üçün bir sıra normativ-hüquqi aktların təkmilləşdirilməsinə də ehtiyac vardır.
Daha sonr YAZILI VƏ ŞİFAHİ MURACİƏTLƏR dinlənildi.
“Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanun müraciətlərin yazılı və ya şifahi formada verilməsini nəzərdə tutur. Yazılı müraciətlər şəxsən, poçt, telefaks, yaxud dövlət qurumunun və ya onun vəzifəli şəxsinin elektron ünvanına göndərilməklə və ya onun rəsmi internet saytına daxil edilməklə verilir.
Müraciətə baxan qurumlar və ya onların vəzifəli şəxsləri yazılı müraciətləri qəbul edir, qeydiyyata alır, daxilolma tarixi və qeydiyyat nömrəsi qoyur və müraciət edən şəxsin tələbi ilə ona müraciətin qeydiyyat nömrəsi, tarixi və onun icraçısına dair məlumaları bildirir. Qanunla müəyyən edilən tələblərə uyğun verilən müraciəti qəbul etməkdən imtina qadağa edilir.
Qanun vətəndaşların müraciətlərini aidiyyəti üzrə baxılması üçün qanunazidd hərəkətindən (hərəkətsizliyindən) şikayət edilən müraciətə baxan subyektə və ya onun vəzifəli şəxslərə göndərilməsini qadağan edir.
Müraciətlərə ən geci 15 iş günü müddətində, korrupsiya hüquqpozmaları barədə müraciətlərə isə 20 gün müddətində, əlavə öyrənilmə və yoxlanılma tələb olunduqda isə ən geci 30 gün müddətinə baxılmalıdır. Əgər məlumatın verilməsi barədə müraciətə yuxarıda göstərilən müddətlərdə baxılması nəticəsində lazım olan məlumat öz əhəmiyyətini itiribsə, həmin müraciətə dərhal, bu mümkün olmadıqda, müraciətin daxil olduğu andan 24 saat keçənədək baxılmalıdır. Bunlarla yanaşı canlı yayımlanan teleradio proqramları vasitəsilə edilən şifahi müraciət üzrə əlavə araşdırma aparmadan izah verilməsi mümkün olduqda müraciətə baxan subyektin həmin proqramda iştirak edən nümayəndəsinin qeydiyyat aparmadan müraciəti canlı yayımda cavablandıra bilər.
Qanun dövlət orqanlarının və onların vəzifəli şəxslərinin fəaliyyətinin və ya işinin tənqid edilməsi ilə bağlı, yaxud vətəndaşın və a digər şəxslərin hüquq və azadlıqlarının bərpası və müdafiəsi məqsədi ilə edilən müraciətə görə vətəndaşı təqib etməyi qadağan edir.
Dövlət orqanlarında, dövlət mülkiyyətində olan və paylarının (səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə məxsus olan hüquqi şəxslərdə və büdcə təşkilatlarında kargüzarlıq işinin aparılmasına nəzarət AR Prezidentinin Administriyası tərəfindən həyata keçirilir.
Həmşinin AR Baş prokuroru dövlət orqaların və ya onların vəzifəli şəxslərinin qanunazidd hərəkəti (hərəkətsizliyi) barədə prokurorluq orqanlarına daxil olmuş müraciətlərə baxılmasının nəticələri barədə altı ayda bir dəfədən az olmayaraq AR Prezidentinə məlumat verir.
Qanunun qeyd edilən tələbləri üzrə aparılan monitorinqlər göstərir ki, ölkədə müraciətlərin verilməsi və baxılması sahəsində bir sıra irəliləyişlər vardır.
Belə ki, vətəndaşların müraciətləri sahəsində oturuşmuş mexanizmlər formalaşmış, müraciətlərin elektron qaydada verilməsi və cavablandırılması, habelə müraciətlərə qanunla nəzərdə tutulan müddətlərdə baxılması praktikası xeyli genişləndirilmişdir.
Bunlarla yanaşı müraciətlərə baxılması sayəsində şəffaflıq və hesabatlılıq artmış, habelə müraciətlərə baxılması üzrə dövlət nəzarəti artırılmışdır.
Bunlardan əlavə, müraciətlərin verilməsi sahəsində vətəndaş fəallığı da artmışdır.
Bununla bağlı təkcə bir faktı qeyd edək ki, ötən ildə Prezident Adminstrasiyasının qəbul otağına 15minədək, mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarına isə 828 mindən çox vətəndaş müraciət etmişdir. 2018-ci ildə mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarına və digər qurumlara daxil olan elektron məktubların sayı isə əvvəlki ilə nisbətən 7,9 faiz artmışdır.
Həmçinin müraciətlərin aidiyyatı üzrə düzgün verilməməsi praktikasında da azalma müşahidə olumuşdur.
Lakin bunlarla yanaşı vətəndaşların müraciətlərinin verilməsi və baxılması sahəsində bir sıra çətinliklər də qalmaqdadır.
Belə ki, hüquqların həyata keçirilməsi və müdafiəsi sahəsində əhalinin ümumi məlumatlılığı aşağıdır və bu sahədə hətta ən sadə bilgilərin olmaması insanların öz hüquqlarını həyata keçirməkdən və müdafiə etməkdən məhrum edir. Bundan başqa ,müraciətlərin düzgün tərtib edilməsi və aidiyyatı üzrə düzgün təqdim edilməsi sahəsində də problemlər qalmaqdadır və bu da müraciətlərin səmərəliliyini xeyli aşağı salır.
Qeyd edək ki, ötən ik mərkəzi icra hakimiyyətlərinə müraciətlərin 10 faizi əsassız sayılmış, 36,6 faizində qaldırılan məsələlərə dair vətəndaşlara müvafiq izahatlar verilmiş və müraciətlərin 12,7 faizi baxılmaq üçün aidiyyəti qurumlara göndərilmişdir.
Yerli icra hakimiyyətlərinə müraciətlərin isə, 4 faizi əsassız sayılmış, 49,2 faizi barədə müvafiq izahat verilmiş 8,6 faizi baxılmaq üçün aidiyyəti qurumlara göndərilmişdir.
Bununla belə bir sıra hallarda müraciət hüququndan sui istifadə hallarına da rast gəlinir. Belə ki, ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən hüququn pozulması halı olmasa belə, subyektiv mülahizələrlə müvafiq dövlət orqanlarına təkrar və davamlı müraciətlər olur. Bəzən isə müraciətlər sadəcə hansısa dövlət qurumunun fəaliyyətinin əsas olub olmamasının asılı olmayaraq pislənilməsi və ya vəzifəli şəxsinin vəzifədən kənarlaşdırılması məqsədi daşıyır.
Bunlardan əlavə müraciətlər üzrə aparılan təhlillər göstərir ki, bu sahədə vətəndaş təşəbbüsləri də əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır. Belə ki, ötən ildə Prezident Adminstrasiyasına daxıl olna müraciətlərin 0.3%-i , mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarına daxil olan müraciətlərin cəmi 0,5% təkliflərdən ibarət olmuşdur.
Bununla yanaşı bu sahədə də bir sıra problemlər qalmaqdadır. Belə ki, müraciətlərə biganə münasibət və müraciətlərin başdansovdu araşdırılması, müraciətlərin mahiyyəti üzrə araşdırılmaması, müraciət aidiyyatı üzrə verilmədikdə onun aidiyyatı üzrə göndərilməməsi bu cür problemləri şərtləndirən hallardır. Araşdırmalar göstərir ki, vətəndaşın problemi ilə bağlı müraciət etdiyi ilk instansiyada əsaslı və ədalətli araşdırma aparılarsa , o, heç vaxt yuxarı dövlət qurumlarına müraciət etməz və regionlardan uzun məsafə qət edib gələrək müxtəlif idarələrin qapısını döyməz.
Vətəndaşların qəbulu ilə bağlı məsələlər də danışıldı.
“Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanuna görə müraciətə baxan subyektlər vətəndaşların qəbul edilməsini vətəndaşların qəbulu cədvəlinə uyğun olaraq ayda 1 dəfədən az olmamaqla təmin etməlidirlər. Vətəndaşları müraciətə baxan subyektlərin rəhbərləri və ya digər digər vəzifli şəxsləri qəbul edirlər.
Vətəndaşlar əvvəcədən məlumat verilən günlərdə və saatlarda qəbul edilməlidirlər. Vətəndaşın müraciəti ilə əlaqədar təxirə salınmaz tədbirlətin görülməsi tələb edildikdə müraciətə baxan subyektin rəhbəri və ya digər vəzifəli şəxsləri onları dərhal qəbul etməlidirlər.
Vətəndaşların qəbulu üzrə monitorinqlər göstərir ki, vətəndaşların dövlət orqanlarında qəbulu sahəsində müəyyən irəliləyiş vardır və bu sahədə müsbət təcrübə formalaşmaqdadır. Mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarında bu qurumların rəhbərlərinin və digər vəzifəli şəxslərinin vətəndaşların qəbulları üzrə cədvəlləri hazırlanır və bu cədvəllər həmin dövlət orqanlarının inernet səhifələrində yerləşdirilir.
Maraqlıdır ki. Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının rəhbərləri müəyyən olunmuş aylıq qrafik üzrə hər ay müvafiq regionlarda vətəndaşların qəbullarını keçirirlər, lakin qanunla rəhbərlik etfikləri nazirlik və komitələrdə vətəndaşların birbaşa qəbulunu keçirmirlər.
Cağri mərkəzlərinə qaynar xətlərə olan müraciət haqqında da söhbət açıldı.
Çağri mərkəzi müasir texnologiyalarından istifadə etməklə orqanın səlahiyyətlərinə aid müraciətlərin qəbul olunduğu və cavablandırıldığı məlumatların çatdırıldığı strategiyadan, prosedur qaydalarından, infrastrukturdan və işçi qüvvəsindən ibarət sistemdir. Cağri mərkəzində müraciətlər düzgün istiqamət seçilməklə seçilməklə cavablandırılmalı, müraciətlərin araşdırılması üçün əlavə sənədlərə və birgə araşdırmaya ehtiyac olduqda , müraciət edən təmsil etdiyi orqanının xidmət mərkəzinə dəvət edilməlidir.
Çağrı Mərkəzinə daxil olan müraciətlər onun təmsil etdiyi dövlət orqanının səlahiyyətlırinə aid olmadıqda, bu barədə müraciət edənə məlumat verilir və aidiyyəti orqana yönləndirlir.
Bundan başqa mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının “Çağrı Mərkəzi” və “Qaynar Xətt” xidməti sahəsindəki yeniləmələr və təkmilləşdirmələr yerli icra hakimiyyəti orqanlarının bu cür xidmətlərində müşahidə olunur.
“Vətəndaşların müraciətləri haqqında “ qanunun pozulmasına görə məsuliyyətlər də müzakirə olundu.
“Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanunun 16-cı maddəsində göstərilir ki, bu qanunun tələblərini pozan şəxslər Azərbycan Respublikasının Mülki, İnzibati Xətalar və Cinayət məcəllələrinə uyğun olaraq məsuliyyət daşıyırlar.
Azərbaycan Respublikasının İnzibati Məcəlləsinin 594-1.-ci madəsində “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanunun tələblərinin pozulmasına görə inzibati məsuliyyət müəyyən edilib. Burada göstərilir ki,
- “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanunun tələbərinə uyğun olaraq verilən müracətin qəbul edilməməsinə;
- Vətəndaşların müraciətlərinin aidiyyatı üzrə baxılması üçün qanunazidd hərəkətindən (hərəkətsizliyindən) şikayət edilən müraciətə baxan subyektə və ya onun vəzifəli şəxslərinə göndərilməsinə;
- Vətəndaşların qəbulunun “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun olaraq təşkil edilməməsinə;
- Dövlət orqanlarının və vəzifəli şəxslərin, siyasi partiyaların, həmkarlar ittifaqlarının və digər ictimai birliklərin, habelə ayrı-ayrı vətəndaşların fəaliyyətinin və ya işinin tənqid edilməsi ilə bağlı yaxud vətəndaşın və ya digər şəxslərin hüquq və azadlıqlarının bərpası və müdafiəsi məqsədi ilə edilən müraciətə görə vətəndaşın təqib edilməsinə görə;
- Vəzifəli şəxslərə xəbədarlıq edilir və ya onlar yüz manat məbləğində hüquqi şəxslər iki yüz manat məbləğində cərimə edilir.
Ötən ildə mərkəzi icra hakimiyəti orqanlarının vəzifəli şəxslərindən 860 nəfərinə töhmət və ya şiddətli töhmət verilib, 79 nəfərin əmək müqavləsinə xitam verilib, 53 nəfər barəsində digər intizam tənbehi tədbiri görülüb, 63 nəfərə xəbərdarlıq edilib.
Hesab edirik ki, vətəndaşların müraciətlərinə dair qanunvericiliyin tələblərinin pozulmasına görə daha sərt cəzalar o cümlədən cinayət cəzası nəzərdə tutulmalıdır.
Yekun olaraq tövsiyələr irəli sürüldü.
Aparılan monitorinqlər və araşdırmalar üzrə aşağıdakı nəticələrə gəlinir
Qanunverici müraciətlər sahəsində hüquqi mühiti ümumən təmin etsə də, qanunvericiliyin daha da təkmilləşdirilməsinə, o cümlədən müraciətlər sahəsində qanunvericiliyin tələblərinin pozulmasına görə məsuliyyətin genişləndiilməsinə ehtiyac vardır;
Vətəndaşların müraciətlərinin verilməsi və baxılması sahəsində xeyli irəliləyişlər vardır lakin bununla yanaşı bu sahədə bir sıra problemlər də qalmaqdadır.
Bu problemlərin aradan qaldırılmasına yardım göstərmək məqsədi ilə aşağıdakı tövsiyələr irəli sürülür:
Qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi sahəsində:
- “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanun “Müraciətlər haqqında” qanun adlandırılmalıdır. Çünki, Konstitusiya və ya qanunla müraciət hüququ hər kəsə, bütün hüquqi və fiziki şəxslərə məxsusdur;
- “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanunun (Qanun) 8-ci maddəsinə görə müraciət oxunaqlı olmadıqda, müraciətə edilən təklif və ya tələb aydın ifadə edilmədikdə müraciət baxılmamış saxlanılır. Hesab edirik ki, bu tələb müraciətlərin baxılmaması üçün suyektiv imkanlar yarada bildiyindən qanundan çıxarılmalıdır;
- Qanunun 11.1.-ci maddəsində müraciətə baxan subyektlərin vətəndaşlara ayda azı 1 dəfədən az olmayaraq qəbul etmələri tələbi qoyulur. Hesab edirik ki, bu müddət artırımalı və ayda azı 2 dəfədən az olmayaraq kimi müəyyə edilməlidir;
- Qanuna müraciətlərin baxılmasına ictmai nəzarət və şəffaflığın təmin edilməsinə dair əlavələr edilməlidir.
Müracət üzrə təcrübənin təkminləşdirilməsi sahəsində:
-Müraciətlər sahəsində geniş və davamlı maarifçilik işi aparılmalıdır və maarifçilik işi daha çox elektron mediada və sosial şəbəkələrdə təşkil edilməlidir;
-Müraciətlərin araşdırılması sahəsində şəffaflıq və məsuliyyət gücləndirilməlidir.
-Yerli icra hakimiyyəti orqalarının internet səhifələrində vətəndaşların qəbul cədvəlləri və digər məlumatlar veb saytın asan görülməli hissələrində yerləşdirilməlidir;
-Mərkəzi İcra hakimiyyəti orqanlarının rəhbər şəxsləri elan edilmiş qrafikə uyğun olaraq vətəndaşların qəbullarında özləri birbaşa iştirak etməli və bütün mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları rəhbərlərinin Bakı şəhərində qəbulları təmin edilməlidir;
-Vətəndaşlar yazılı müraciətlərini birbaşa təqdim etdikdə müraciətin qəbulunu təsdiqləyən qəbz verilməlidir;
-İnsanlar canlı yayımlar və videoqəbullar vasitəsi ilə birbaşa dinlənilməlidir;
-Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının regionlarda keçirdikləri qəbulların vaxtı artırılmalı və formal hallar aradan qaldırılmalıdır;
-Azərbaycan Respublikası Baş prokurorunun dövlət orqanları və ya onların vəzifəli şəxslərinin qanunazidd hərəkəti (hərəkətsizliyi) barədə prokurorluq orqanlarına daxil olmuş müraciətlərə baxılmasının nəticələri barədə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə hesabatları Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu internet səhifəsində yerləşdirilməlidir.
Qeyd edim ki, Vətəndaşların müraciətləri sahəsində mövcud vəziyyət və perspektivlərin müzakirə olunması məqsədi ilə 06.08.20019-cu ildə Beynalxalq Mətbuat Mərkəzində keçirilmiş dəyirmi masada Uğurmedia xəbər yayım və informasiya agentliyinin təsisşi və baş redaktoru Tərlan Abbasov da iştirak etmişdir.
Xəbərlər deportamentinin sədri: Vüsalə Dilqəm qızı
Hafiz Həsənov hesabatın giriş hissəsini ümumi problemin qoyuluşu ilə başladı. Qeyd etdi ki:
Monitorinqin məqsədi müraciətlər sahəsində mövcud hüquqi bazanı, müraciətlərə baxılması işinin qanunvericiliyin tələblərinə uyğun qurulması, müraciətlərə baxılması proseslərində şəffaflığın və hesabatlılığın təmin olunmasını dəyərləndirmək olmuşdur.
Monitorinqlər 4 dövlət qurumu üzrə - Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiyəsi Nazirliyi, Təhsil Nazirliyi, Səhiyyə Nazirliyi və Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyesteri Xidməti tərəfindən müraciətlərə baxılası və vətəndaşlar qəbulu, mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarında vətəndaşların müraciətləri və qəbulu üzrə məlumatların açıqlığı, Çağrı Mərkəzləri/Qaynar Xətlərin fəaliyyətinəə dair məsələri əhatə etmişdir.
Bununlarla yanaşı, müraciətlər sahəsində qanunvericiliyin ümumi təhlili aparılmış, elektron (intenet) mediada vətəndaşların müraciətləri, o cümlədən mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarının rəhbərlərinin qəbulları ilə bağlı dərc edilmiş materiallar təhlil edilmiş, habelə sosial hüquqlarının həyata keçirilməsi və bərpası ilə bağlı həssas əhali qrupuna aid bir sıra şəxslərlə şifahi intervyular aparılmışdır.
Monitoriq üzrə əldə edilmiş məlumatlar müraciətlər sahəsində mövcud vəziyyətin ümumi dəyərləndirilməsinə imkan vermiş və müraciətlər üzrə qanunvericilik, yazılı və şifahi müraciətlər, qəbulu, Çağrı Mərkəz/Qaynar Xətt xidməti, habelə vətəndaşların müraciətləri haqqında qanunvericiliyin pozulması görə məsuliyyət məsələlərinə dair dəyərləndirmələr üzrə indiki Hesbat hazırlanmışdır.
Hesabatda bu dəyərləndirmələrlə yanaşı müraciətlər üzrə mövcud təcrübəni inkişafına və qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsinə yönəlik Tövsiyələr də yer almışdır.
Hesab edirik ki, bu Hesabat müraciətlərin baxılması proseslərinə ictimai nəzarət xarakteri danışmaqala müraciətlət sahəsində çətinliklərin aradan qaldırılması, bu sahədə şəffaflığın və hesabatlılığın təmin olunmasına yardım göstərəcək.
Ümid edirik ki, Hesabat həm də müraciətlət sahəsində təcrübənin və qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi öz töhfəsini verəcək.
Müraciət hüququ əsas hüquqlardan biri kimi Konstitusiyanın 57-ci maddəsində nəzərdə tutulmuşdur. Burada göstərilir ki, vətəndaşlar dövlət orqanlarına şəxsən müraciət etmək, habelə fərdi və kollektiv yazılı müraciətlər göndərmək hüququ vardır və hər bir müraciətə qanunla müəyyən edilmiş qaydada və müddətlərdə yazılı cavab verilməlidir.
Həmçinin, Konsitusiyanın 60-cı maddəsi ilə müraciət hüququnun digər hüquqlar kimi inzibati qaydada və məhkəmədə müdafiyəsi hüquqi təminat verilir. Bu maddəyə görə,hər kəsin inzibati icraat və məhkəmə prosesində dinləmək, dövlət orqanlarının, siyasi partiyaların, hüquqi şəxslərin, bələdiyyələrin və vəzifəli şəxslərin hərəkətlərindən və hərəkətsizliyindən inzibati qaydada və məhkəməyə şikayət vermək hüquqları vardır. Bu maddə ilə habelə, müraciət hüququnun müdafiyəsi üzrə hərkəsin işinə qərərsiz yanaşılmasına, inzibati icraat və məhkəmə prosesində ağlabatan müddətdə baxılmasına konstitusion təminat verilir.
Bunlarla yanaşı, Konstitusiyanın 71-ci maddəsi digər hüquqlar kimi müraciət hüququnun gözlənilməsini və qorumasının qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanları vəzifəsi kimi müəyyən etmişdir. Burada həmçinin, “Hüquq və azadlıqların həyata keçirilməsinin heç kəs tərəfindən məhdudlaşdıra bilməməsi” qadağası qoyulmuşdur.
Müraciət hüququnun həyata keçirilməsi müvafiq qanunvercilik aktları ilə nizama salınır.
Bu sırada başlıca qanunvericilik aktı “vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanundur. Bu qanunda müraciətlərin verilməsi və baxılması üzrə prinsiplər, müraciətlər verilə biləcək məsələlərin və müraciətlərin verilə bilən subyeklərin dairəsi, müraciətlərin növləri və formaları, müraciətlərin verilməsi və baxılması üzrə qaydalar,müraciətlərə baxılması üzrə hesabatlıq və.s kimi məsələlər təsbit olunur.
Müraciətlər sahəsində ictimai münasibətləri tənzimləyən qanunvericilik aktlarından biri də “Vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını pozan qərar və hərəkətlərdən(hərəkətsizlikdən) məhkəməyə şikayət edilməsi haqqında” qanundur. Qanun dövlət orqanlarının və yerli özünü idarə orqanlarının, müəssisələrin, idarələrin və təşkilatların, ictimai birliklərin vəzifəli şəxsləri qərar və hərəkətləri (hərəkətsizliyi) nəticəsində hüquqların müdafiyəsi və bərpası ilə bağlı məhkəməyə müraciət məsələlərini təmzinləyit.
Bu qanunlarla yanaşı məhkəmələrlə müraciətlər sahəsində münasibətlər müraciətlərin xarakterinə uyğun olaraq müvafiq prosessual qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir.
Müraciətlər sahəsində ictimai münasibətləri tənzimləyən qeyd edilən qanunlarla yanaşı bir sıra normativ-hüquqi aktlar da qəbul edilmişdir.
Bu normativ hüquqi aktlara Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanları ilə təsdiq edilmiş “Dövlət və bələdiyyə orqanlarında, dövlət və ya bələdiyyə mülkiyyətində olan və ya paylarının (səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə və ya bələdiyyəyə məxsus olan hüquqi şəxslərdə və büdcə təşkilatlarından vətəndaşların müraciətləti ilə bağlı kargüzarlığın aparılması qaydası”, “Dövlət orqanlarında, dövlət mülkiyyətində olan və paylarının(səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə məxsus olan hüquqi şəxslərdə və büdcə təşkilatlarında vətəndaşların müraciətləri ilə bağlı kargüzarlığın aparılmasına nəzarətin həyata keçirilməsi Qaydası”, “ Dövlət orqanlarında (qurumlarında) daxili idarəetmə proseslərinin elektrolaşdırılması tədbirləri haqqında”, “Yerli icra hakimiyyəti orqanlarında vətəndaşların müraciətləri üzrə vahid elektron informasiya sistemindən istifadə qaydası”, habelə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarları ilə təsdiq edilmiş “Dövlət orqanlarında çağrı mərkəzlərinin fəaliyyətinin edilməsi, qəbulu, qeydiyyatı və cavablandırılması qaydası” daxildir.
Bunlarla yanaşı Azərbaycan Respublika Prezidentinin Fərmaları ilə təsdiq edilmiş “Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının nümunəvi Əsasnaməsi” və “Yerli icra hakimiyyəti orqanları haqqında Əsasnamə” , habelə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının rayon, şəhər, şəhərlərdə rayon icra hakimiyyəti başçılarının aparatlarında sənədlərlə iş barədə Təlimat” da bu sənədlər sırasına daxildir.
Bunlardan əlavə mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən müraciətlə baxılması ilə bağlı müvafiq təlimatlar və qaydalar qəbul edilmişdir.
Beləliklə, müraciətlər sahəsində qanunvericilik akları üzrə araşdırmalar belə bir nəticəyə gəlməyə imkan verir ki, bu sahədə xeyli normativ-hüquqi aktlar qəbul edilmiş və bu normativ-hüquqi aktlar müraciətlər üzrə qanunvericilik sistemini ümumən təmin edir.
Bununla belə, bu normativ-hüquqi aktlar üzrə aparılan ümumi təhlilləi göstərir ki, müraciətlər sahəsində daha təkmil qanunvericiliyin formalaşdırılması üçün bir sıra normativ-hüquqi aktların təkmilləşdirilməsinə də ehtiyac vardır.
Daha sonr YAZILI VƏ ŞİFAHİ MURACİƏTLƏR dinlənildi.
“Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanun müraciətlərin yazılı və ya şifahi formada verilməsini nəzərdə tutur. Yazılı müraciətlər şəxsən, poçt, telefaks, yaxud dövlət qurumunun və ya onun vəzifəli şəxsinin elektron ünvanına göndərilməklə və ya onun rəsmi internet saytına daxil edilməklə verilir.
Müraciətə baxan qurumlar və ya onların vəzifəli şəxsləri yazılı müraciətləri qəbul edir, qeydiyyata alır, daxilolma tarixi və qeydiyyat nömrəsi qoyur və müraciət edən şəxsin tələbi ilə ona müraciətin qeydiyyat nömrəsi, tarixi və onun icraçısına dair məlumaları bildirir. Qanunla müəyyən edilən tələblərə uyğun verilən müraciəti qəbul etməkdən imtina qadağa edilir.
Qanun vətəndaşların müraciətlərini aidiyyəti üzrə baxılması üçün qanunazidd hərəkətindən (hərəkətsizliyindən) şikayət edilən müraciətə baxan subyektə və ya onun vəzifəli şəxslərə göndərilməsini qadağan edir.
Müraciətlərə ən geci 15 iş günü müddətində, korrupsiya hüquqpozmaları barədə müraciətlərə isə 20 gün müddətində, əlavə öyrənilmə və yoxlanılma tələb olunduqda isə ən geci 30 gün müddətinə baxılmalıdır. Əgər məlumatın verilməsi barədə müraciətə yuxarıda göstərilən müddətlərdə baxılması nəticəsində lazım olan məlumat öz əhəmiyyətini itiribsə, həmin müraciətə dərhal, bu mümkün olmadıqda, müraciətin daxil olduğu andan 24 saat keçənədək baxılmalıdır. Bunlarla yanaşı canlı yayımlanan teleradio proqramları vasitəsilə edilən şifahi müraciət üzrə əlavə araşdırma aparmadan izah verilməsi mümkün olduqda müraciətə baxan subyektin həmin proqramda iştirak edən nümayəndəsinin qeydiyyat aparmadan müraciəti canlı yayımda cavablandıra bilər.
Qanun dövlət orqanlarının və onların vəzifəli şəxslərinin fəaliyyətinin və ya işinin tənqid edilməsi ilə bağlı, yaxud vətəndaşın və a digər şəxslərin hüquq və azadlıqlarının bərpası və müdafiəsi məqsədi ilə edilən müraciətə görə vətəndaşı təqib etməyi qadağan edir.
Dövlət orqanlarında, dövlət mülkiyyətində olan və paylarının (səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə məxsus olan hüquqi şəxslərdə və büdcə təşkilatlarında kargüzarlıq işinin aparılmasına nəzarət AR Prezidentinin Administriyası tərəfindən həyata keçirilir.
Həmşinin AR Baş prokuroru dövlət orqaların və ya onların vəzifəli şəxslərinin qanunazidd hərəkəti (hərəkətsizliyi) barədə prokurorluq orqanlarına daxil olmuş müraciətlərə baxılmasının nəticələri barədə altı ayda bir dəfədən az olmayaraq AR Prezidentinə məlumat verir.
Qanunun qeyd edilən tələbləri üzrə aparılan monitorinqlər göstərir ki, ölkədə müraciətlərin verilməsi və baxılması sahəsində bir sıra irəliləyişlər vardır.
Belə ki, vətəndaşların müraciətləri sahəsində oturuşmuş mexanizmlər formalaşmış, müraciətlərin elektron qaydada verilməsi və cavablandırılması, habelə müraciətlərə qanunla nəzərdə tutulan müddətlərdə baxılması praktikası xeyli genişləndirilmişdir.
Bunlarla yanaşı müraciətlərə baxılması sayəsində şəffaflıq və hesabatlılıq artmış, habelə müraciətlərə baxılması üzrə dövlət nəzarəti artırılmışdır.
Bunlardan əlavə, müraciətlərin verilməsi sahəsində vətəndaş fəallığı da artmışdır.
Bununla bağlı təkcə bir faktı qeyd edək ki, ötən ildə Prezident Adminstrasiyasının qəbul otağına 15minədək, mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarına isə 828 mindən çox vətəndaş müraciət etmişdir. 2018-ci ildə mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarına və digər qurumlara daxil olan elektron məktubların sayı isə əvvəlki ilə nisbətən 7,9 faiz artmışdır.
Həmçinin müraciətlərin aidiyyatı üzrə düzgün verilməməsi praktikasında da azalma müşahidə olumuşdur.
Lakin bunlarla yanaşı vətəndaşların müraciətlərinin verilməsi və baxılması sahəsində bir sıra çətinliklər də qalmaqdadır.
Belə ki, hüquqların həyata keçirilməsi və müdafiəsi sahəsində əhalinin ümumi məlumatlılığı aşağıdır və bu sahədə hətta ən sadə bilgilərin olmaması insanların öz hüquqlarını həyata keçirməkdən və müdafiə etməkdən məhrum edir. Bundan başqa ,müraciətlərin düzgün tərtib edilməsi və aidiyyatı üzrə düzgün təqdim edilməsi sahəsində də problemlər qalmaqdadır və bu da müraciətlərin səmərəliliyini xeyli aşağı salır.
Qeyd edək ki, ötən ik mərkəzi icra hakimiyyətlərinə müraciətlərin 10 faizi əsassız sayılmış, 36,6 faizində qaldırılan məsələlərə dair vətəndaşlara müvafiq izahatlar verilmiş və müraciətlərin 12,7 faizi baxılmaq üçün aidiyyəti qurumlara göndərilmişdir.
Yerli icra hakimiyyətlərinə müraciətlərin isə, 4 faizi əsassız sayılmış, 49,2 faizi barədə müvafiq izahat verilmiş 8,6 faizi baxılmaq üçün aidiyyəti qurumlara göndərilmişdir.
Bununla belə bir sıra hallarda müraciət hüququndan sui istifadə hallarına da rast gəlinir. Belə ki, ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən hüququn pozulması halı olmasa belə, subyektiv mülahizələrlə müvafiq dövlət orqanlarına təkrar və davamlı müraciətlər olur. Bəzən isə müraciətlər sadəcə hansısa dövlət qurumunun fəaliyyətinin əsas olub olmamasının asılı olmayaraq pislənilməsi və ya vəzifəli şəxsinin vəzifədən kənarlaşdırılması məqsədi daşıyır.
Bunlardan əlavə müraciətlər üzrə aparılan təhlillər göstərir ki, bu sahədə vətəndaş təşəbbüsləri də əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdır. Belə ki, ötən ildə Prezident Adminstrasiyasına daxıl olna müraciətlərin 0.3%-i , mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarına daxil olan müraciətlərin cəmi 0,5% təkliflərdən ibarət olmuşdur.
Bununla yanaşı bu sahədə də bir sıra problemlər qalmaqdadır. Belə ki, müraciətlərə biganə münasibət və müraciətlərin başdansovdu araşdırılması, müraciətlərin mahiyyəti üzrə araşdırılmaması, müraciət aidiyyatı üzrə verilmədikdə onun aidiyyatı üzrə göndərilməməsi bu cür problemləri şərtləndirən hallardır. Araşdırmalar göstərir ki, vətəndaşın problemi ilə bağlı müraciət etdiyi ilk instansiyada əsaslı və ədalətli araşdırma aparılarsa , o, heç vaxt yuxarı dövlət qurumlarına müraciət etməz və regionlardan uzun məsafə qət edib gələrək müxtəlif idarələrin qapısını döyməz.
Vətəndaşların qəbulu ilə bağlı məsələlər də danışıldı.
“Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanuna görə müraciətə baxan subyektlər vətəndaşların qəbul edilməsini vətəndaşların qəbulu cədvəlinə uyğun olaraq ayda 1 dəfədən az olmamaqla təmin etməlidirlər. Vətəndaşları müraciətə baxan subyektlərin rəhbərləri və ya digər digər vəzifli şəxsləri qəbul edirlər.
Vətəndaşlar əvvəcədən məlumat verilən günlərdə və saatlarda qəbul edilməlidirlər. Vətəndaşın müraciəti ilə əlaqədar təxirə salınmaz tədbirlətin görülməsi tələb edildikdə müraciətə baxan subyektin rəhbəri və ya digər vəzifəli şəxsləri onları dərhal qəbul etməlidirlər.
Vətəndaşların qəbulu üzrə monitorinqlər göstərir ki, vətəndaşların dövlət orqanlarında qəbulu sahəsində müəyyən irəliləyiş vardır və bu sahədə müsbət təcrübə formalaşmaqdadır. Mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanlarında bu qurumların rəhbərlərinin və digər vəzifəli şəxslərinin vətəndaşların qəbulları üzrə cədvəlləri hazırlanır və bu cədvəllər həmin dövlət orqanlarının inernet səhifələrində yerləşdirilir.
Maraqlıdır ki. Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının rəhbərləri müəyyən olunmuş aylıq qrafik üzrə hər ay müvafiq regionlarda vətəndaşların qəbullarını keçirirlər, lakin qanunla rəhbərlik etfikləri nazirlik və komitələrdə vətəndaşların birbaşa qəbulunu keçirmirlər.
Cağri mərkəzlərinə qaynar xətlərə olan müraciət haqqında da söhbət açıldı.
Çağri mərkəzi müasir texnologiyalarından istifadə etməklə orqanın səlahiyyətlərinə aid müraciətlərin qəbul olunduğu və cavablandırıldığı məlumatların çatdırıldığı strategiyadan, prosedur qaydalarından, infrastrukturdan və işçi qüvvəsindən ibarət sistemdir. Cağri mərkəzində müraciətlər düzgün istiqamət seçilməklə seçilməklə cavablandırılmalı, müraciətlərin araşdırılması üçün əlavə sənədlərə və birgə araşdırmaya ehtiyac olduqda , müraciət edən təmsil etdiyi orqanının xidmət mərkəzinə dəvət edilməlidir.
Çağrı Mərkəzinə daxil olan müraciətlər onun təmsil etdiyi dövlət orqanının səlahiyyətlırinə aid olmadıqda, bu barədə müraciət edənə məlumat verilir və aidiyyəti orqana yönləndirlir.
Bundan başqa mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının “Çağrı Mərkəzi” və “Qaynar Xətt” xidməti sahəsindəki yeniləmələr və təkmilləşdirmələr yerli icra hakimiyyəti orqanlarının bu cür xidmətlərində müşahidə olunur.
“Vətəndaşların müraciətləri haqqında “ qanunun pozulmasına görə məsuliyyətlər də müzakirə olundu.
“Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanunun 16-cı maddəsində göstərilir ki, bu qanunun tələblərini pozan şəxslər Azərbycan Respublikasının Mülki, İnzibati Xətalar və Cinayət məcəllələrinə uyğun olaraq məsuliyyət daşıyırlar.
Azərbaycan Respublikasının İnzibati Məcəlləsinin 594-1.-ci madəsində “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanunun tələblərinin pozulmasına görə inzibati məsuliyyət müəyyən edilib. Burada göstərilir ki,
- “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanunun tələbərinə uyğun olaraq verilən müracətin qəbul edilməməsinə;
- Vətəndaşların müraciətlərinin aidiyyatı üzrə baxılması üçün qanunazidd hərəkətindən (hərəkətsizliyindən) şikayət edilən müraciətə baxan subyektə və ya onun vəzifəli şəxslərinə göndərilməsinə;
- Vətəndaşların qəbulunun “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun olaraq təşkil edilməməsinə;
- Dövlət orqanlarının və vəzifəli şəxslərin, siyasi partiyaların, həmkarlar ittifaqlarının və digər ictimai birliklərin, habelə ayrı-ayrı vətəndaşların fəaliyyətinin və ya işinin tənqid edilməsi ilə bağlı yaxud vətəndaşın və ya digər şəxslərin hüquq və azadlıqlarının bərpası və müdafiəsi məqsədi ilə edilən müraciətə görə vətəndaşın təqib edilməsinə görə;
- Vəzifəli şəxslərə xəbədarlıq edilir və ya onlar yüz manat məbləğində hüquqi şəxslər iki yüz manat məbləğində cərimə edilir.
Ötən ildə mərkəzi icra hakimiyəti orqanlarının vəzifəli şəxslərindən 860 nəfərinə töhmət və ya şiddətli töhmət verilib, 79 nəfərin əmək müqavləsinə xitam verilib, 53 nəfər barəsində digər intizam tənbehi tədbiri görülüb, 63 nəfərə xəbərdarlıq edilib.
Hesab edirik ki, vətəndaşların müraciətlərinə dair qanunvericiliyin tələblərinin pozulmasına görə daha sərt cəzalar o cümlədən cinayət cəzası nəzərdə tutulmalıdır.
Yekun olaraq tövsiyələr irəli sürüldü.
Aparılan monitorinqlər və araşdırmalar üzrə aşağıdakı nəticələrə gəlinir
Qanunverici müraciətlər sahəsində hüquqi mühiti ümumən təmin etsə də, qanunvericiliyin daha da təkmilləşdirilməsinə, o cümlədən müraciətlər sahəsində qanunvericiliyin tələblərinin pozulmasına görə məsuliyyətin genişləndiilməsinə ehtiyac vardır;
Vətəndaşların müraciətlərinin verilməsi və baxılması sahəsində xeyli irəliləyişlər vardır lakin bununla yanaşı bu sahədə bir sıra problemlər də qalmaqdadır.
Bu problemlərin aradan qaldırılmasına yardım göstərmək məqsədi ilə aşağıdakı tövsiyələr irəli sürülür:
Qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi sahəsində:
- “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanun “Müraciətlər haqqında” qanun adlandırılmalıdır. Çünki, Konstitusiya və ya qanunla müraciət hüququ hər kəsə, bütün hüquqi və fiziki şəxslərə məxsusdur;
- “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” qanunun (Qanun) 8-ci maddəsinə görə müraciət oxunaqlı olmadıqda, müraciətə edilən təklif və ya tələb aydın ifadə edilmədikdə müraciət baxılmamış saxlanılır. Hesab edirik ki, bu tələb müraciətlərin baxılmaması üçün suyektiv imkanlar yarada bildiyindən qanundan çıxarılmalıdır;
- Qanunun 11.1.-ci maddəsində müraciətə baxan subyektlərin vətəndaşlara ayda azı 1 dəfədən az olmayaraq qəbul etmələri tələbi qoyulur. Hesab edirik ki, bu müddət artırımalı və ayda azı 2 dəfədən az olmayaraq kimi müəyyə edilməlidir;
- Qanuna müraciətlərin baxılmasına ictmai nəzarət və şəffaflığın təmin edilməsinə dair əlavələr edilməlidir.
Müracət üzrə təcrübənin təkminləşdirilməsi sahəsində:
-Müraciətlər sahəsində geniş və davamlı maarifçilik işi aparılmalıdır və maarifçilik işi daha çox elektron mediada və sosial şəbəkələrdə təşkil edilməlidir;
-Müraciətlərin araşdırılması sahəsində şəffaflıq və məsuliyyət gücləndirilməlidir.
-Yerli icra hakimiyyəti orqalarının internet səhifələrində vətəndaşların qəbul cədvəlləri və digər məlumatlar veb saytın asan görülməli hissələrində yerləşdirilməlidir;
-Mərkəzi İcra hakimiyyəti orqanlarının rəhbər şəxsləri elan edilmiş qrafikə uyğun olaraq vətəndaşların qəbullarında özləri birbaşa iştirak etməli və bütün mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları rəhbərlərinin Bakı şəhərində qəbulları təmin edilməlidir;
-Vətəndaşlar yazılı müraciətlərini birbaşa təqdim etdikdə müraciətin qəbulunu təsdiqləyən qəbz verilməlidir;
-İnsanlar canlı yayımlar və videoqəbullar vasitəsi ilə birbaşa dinlənilməlidir;
-Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının regionlarda keçirdikləri qəbulların vaxtı artırılmalı və formal hallar aradan qaldırılmalıdır;
-Azərbaycan Respublikası Baş prokurorunun dövlət orqanları və ya onların vəzifəli şəxslərinin qanunazidd hərəkəti (hərəkətsizliyi) barədə prokurorluq orqanlarına daxil olmuş müraciətlərə baxılmasının nəticələri barədə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə hesabatları Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu internet səhifəsində yerləşdirilməlidir.
Qeyd edim ki, Vətəndaşların müraciətləri sahəsində mövcud vəziyyət və perspektivlərin müzakirə olunması məqsədi ilə 06.08.20019-cu ildə Beynalxalq Mətbuat Mərkəzində keçirilmiş dəyirmi masada Uğurmedia xəbər yayım və informasiya agentliyinin təsisşi və baş redaktoru Tərlan Abbasov da iştirak etmişdir.
Xəbərlər deportamentinin sədri: Vüsalə Dilqəm qızı
Öz xəbərlərimiz Tarix: 7 Avq 2019 / 20:20
« Əvvəlki xəbər (5112 / 7293) Növbəti xəbər »
« Əvvəlki xəbər (5112 / 7293) Növbəti xəbər »